دگرباوران

مصوبه غیرمنتظره پارلمان کانادا چه تاثیری بر ایرانیان دارد؟

ایران وایر، مجلس عوام کانادا در یک مصوبه غیرمنتظره، رای به توقف مذاکره دولت این کشور با ایران برای عادی‌سازی روابط داده و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را وارد فهرست گروه های حامی تروریسم کرده است.

این مصوبه به این دلیل غیرمنتظره بود که نخست وزیر کانادا و دولت اش که از حزب لیبرال است 5 سال پیش تقریبا همزمان با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران به قدرت رسید و خواهان بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران و بازگشایی مجدد سفارت خانه‌های دو کشور بود.

چند هفته قبل که پیش‌نویس مشابهی در مجلس عوام کانادا از سوی حزاب رقیب دولت مطرح شد، به دلیل مخالفت حزب لیبرال که اکثریت کرسی های مجلس و دولت کانادا را در اختیار دارد، رای نیاورده بود. برای همین تصور نمی شد که به ناگهان کابینه کانادا از طرحی که به تازگی به آن رای منفی داده بود، حمایت کند.

نظام سیاسی کانادا، پارلمانی است و نخست وزیر و اعضای کابینه او در واقع نمایندگان مجلس هستند. جاستین ترودو نخست وزیر کانادا رویکردی منفی به سیاست های دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دارد به همین دلیل این تصور در میان برخی از ایرانی ها به خصوص مهاجران ایرانی در کانادا به وجود آمده بود که با توجه به مواضع ملایم او نسبت به ایران امکان سرسخت تر شدن کانادا علیه ایران وجود ندارد.

مصوبه مجلس عوام کانادا در چنین شرایطی 248 رای مثبت در برابر فقط 45 رای منفی گرفت و ناباوار

 با حمایت شخص نخست وزیر کانادا که اولین رای مثبت را به آن داد، تصویب شد.

. حال تعلیق مذاکرات ازسرگیری روابط با ایران و درج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه های سیاسی در این مصوبه، چه تاثیری برای ایرانیان دارد؟

آیا مصوبه پارلمان کانادا غیراجرایی است؟

مصوبه جدید درباره ایران در اصطلاح نظام پارلمانی کانادا موشن (motion) خوانده می شود. این گونه مصوبه های مجلس عوام قانون الزام آور نیست اما مفاد آن مجوزی به دولت است و از هم اکنون با تصمیم دولت قابل اجرا است.

موشن در واقع بیانگر خواست اکثریت مجلس عوام از دولت و مجوزی به کابینه برای عمل به مندرجات آن است. به بیان دیگر این مصوبه به دولت اجازه می دهد بر اساس تشخیص خود، به مفاد مصوبه عمل کند یا فعلا آن را به اجرا نگذارد.

این دست از مصوبات در شرایطی تصویب می شود که مجلس عوام بخواهد جهت گیری سیاسی خود را نشان دهد و دولت را بدون ملزم کردن، به سوی اجرای خواسته هایش سوق دهد.

در شرایطی که نخست وزیر کانادا و اعضای کابینه اش اولین نمایندگانی بوده اند که در زمان رای گیری، به این مصوبه مثبت رای داده اند، دور از انتظار است که درصدد خودداری و بی اعتنایی به اجرای آن باشد.

اولین پیامد چنین رفتارهای دوگانه ای می تواند به شکست حزب حاکم در انتخابات بعدی منجر شود. دولت کانادا حالا مجوز مجلس عوام این کشور را دارد تا به مفاد مصوبه پارلمان در برابر ایران عمل کند.

با تعلیق مذاکرات تجدید روابط چه می شود؟

مصوبه مجلس عوام با محکومیت مواضع و اقدامات جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل بین فلسطینی ها و اسرائیل و انتقاد از اظهارات آیت‌الله علی خامنه ای رهبر نظام جمهوری اسلامی درباره آنچه درخواست برای «نسل کشی یهودیان» توصیف شده، آغاز می شود و بلافاصله از دولت کانادا خواسته مذاکرات برای از سرگیری روابط دوجانبه با ایران را متوقف کند.

از حکومت ایران خواسته که شهروندان ایرانی- کانادایی و دارندگان اقامت کانادا که در زندان های نظام جمهوری اسلامی ایران نگه داشته شدند را هرچه زودتر آزاد کند.

کانادا 6 سال پیش روابط خود با ایران را به طور کامل قطع کرده است. معنی فوری قطع روابط دو کشور تعطیلی سفارتخانه های ایران و کاناد در خاک یکدیگر است. آماری از تعداد کانادایی های مقیم در ایران یا شهروندانی که به این کشور سفر می کنند وجود ندارد اما کانادا یکی از بزرگترین میزبانان شهروندان و مهاجران ایرانی در جهان است.

تعطیلی سفارت این کشور در تهران به معنی افزایش مشکلات مربوط به گرفتن روادید یا ویزا برای افرادی است که اعضای خانواده شان در کانادا زندگی می کنند. این شرایط اخذ روادید را برای ایرانی ها گرانتر از حد معمول و به دلیل ضرورت سفر به یک کشور سوم سخت تر و طولانی تر می کند.

به دلیل تعطیلی سفارت ایران در کانادا هم مهاجران ایرانی این کشور که نیاز به خدمات کنسولی مثل تمدید گذرنامه، گرفتن شناسنامه یا سایر مداراک هویتی ایرانی دارند، باید به کشور سومی مراجعه کنند.

نزدیک ترین کشور به کانادا ایالات متحده آمریکا است که ایران با این کشورهم روابط سیاسی ندارد اما دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن، برخی از این امور را با صرف هزینه های بیشتر و زمان طولانی تر به نسبت زمانی که سفارت ایران در کانادا برقرار بود، انجام می دهد.

در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 ایران، ایرانیان کانادا که علاقمند به رای دادن بودند باید از کانادا به خارج سفر می‌کردند.

توقف مذاکرات از سرگیری روابط ایران و کانادا، چشم انداز بهبود این وضعیت برای شهروندان ایرانی را تا زمان نامعلومی به تعویق می اندازد.

درج نام سپاه چه پیامدی خواهد داشت؟

در صورتی که دولت کانادا نام سپاه را وارد فهرست گروهای حامی تروریسم کند، شاغلین در این نیروی نظامی امتیاز دریافت روادید کانادا را از دست می دهند یا در صورتی که دارای ویزا یا اقامت کانادا باشند، به محض ورود به خاک این کشور تحت تعقیب قضایی قرار می گیرند.

این افراد در صورتی که دارای حساب بانکی، اموال ثبت شده ای همچون ملک باشند، این اموال در معرض توقیف خواهد بود.

احتمال دارد که در چنین شرایطی اعضای شاغل در سپاه علاقه ای به سفر به کانادا نداشته باشند اما در صورتی که مبادله ای مالی میان فرزندان یا بستگان و دوستان احتمالی شان در خاک کانادا داشته باشند، موضوع می تواند تحت قوانین کیفری قرار بگیرد. به این ترتیب افرادی که از حساب یک فرد شاغل در سپاه برایشان پول واریز شده، عملا تحت تعقیب قضایی قرار بگیرند.

پیامدهای درج نام سپاه در فهرست گروه های تروریستی فقط شامل کادر رسمی سپاه نمی شود. از این پس افرادی که خدمت سربازی خود را هم در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی کردند و هنوز تابعیت کانادایی دریافت نکردند، می توانند با موانعی برای دریافت یا تمدید روادید و در شدیدترین موارد به اخراج یا بازداشت رو به رو شوند.

اموال این افراد از جمله موجودی حساب بانکی آنها در معرض بازبینی و حتی توقیف قرار می گیرد و در صورت محکومیت در دادگاه می تواند به مصادره منجر شود.

چرا روحانی و ترودو نتوانسته بودند رابطه را از سر بگیرند؟

رئیس جمهور ایران و نخست وزیر کانادا در ماه های اول دوره زمامداری شان از علاقه به بهبود روابط خبر دادند. عادی سازی روابط با ایران از شعارهای انتخاباتی نخست وزیر کنونی کانادا بود.

مذاکراتی هم بین دیپلمات های ایران و کانادا برای ازسرگیری روابط تا پیش از این انجام شده بود اما عملا تغییری در وضعیت روابط دو کشور منجر نشد.

دلیل چنین بن بستی در بهبود روابط، قانونی در کانادا است که برای دولت هایی که در فهرست گروه های حامی تروریسم قرار دارند، مصونیت دیپلماتیک قائل نیست و دولت ایران هم در این فهرست قرار دارد.

نتیجه لغو مصونیت دیپلماتیک این است که کانادا امتیازات متعارفی را که برای ماموران دولتی و اموال دولت ها در جهان وجود دارد برای ماموران دولتی ایران قائل نیست. نه فقط دولت کانادا که در صورت صدور حکمی از سوی دادگاه های کانادایی هم اموال دولتی ایران قابل توقیف و مصادره است.

پیشتر دادگاه های کانادا احکامی برای پرداخت غرامت به قربانیان وقایع تروریستی از محل دارایی های ایران صادر کرده اند و چنین سابقه ای را در عمل به وجود آورده اند.

در چنین وضعی اگر روابط دوجانبه از سرگرفته می شد دیپلمات های ایرانی که به کانادا اعزام می شدند به دلیل این شرایط ویژه‌ قادر به انجام امور روزانه خود نبودند. شرط از سرگیری روابط لغو این قانون یا حذف نام دولت جمهوری اسلامی ایران از فهرست گروهای حامی تروریسم در کانادا بود که مذاکرات سال های اخیر تغییری در این زمینه ایجاد نکرد و آغاز روابط را همچنان در وضع غیرممکن نگه داشت.

حالا مجلس عوام کانادا از دولت خواسته این مذاکرات را متوقف کند و نیمی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یعنی سپاه را هم وارد فهرست گروه های تروریستی کند. دولت ایران به این اقدام اعتراض کرده و از کانادا خواسته از عمل به آن خودداری کند.

دولت های قبلی کانادا نام دولت ایران و نیروی قدس سپاه که واحد عملیات برون مرزی آن است را وارد این فهرست کرده و دولت فعلی کانادا هم به مصوبه جدید پارلمان که خواهان اقدام مشابهی علیه کل سپاه است رای مثبت داد.

این رای می تواند به معنی جهت گیری و عزم دولت فعلی کانادا برای عمل به خواسته های مجلس عوام برای فشار سیاسی و حقوقی بیشتر به جمهوری اسلامی ایران باشد.