۱ ـ ارزیابی این همه تحول منفی بر اساس تئوری توطئه نشخوار ذهن پیرمردها و شهروندان جوامعی است که مردم آن برای سال‌ها سرکوب و تحقیر در نهایت له شده‌اند و برای هیچ رخداد و مصیبت و سانحه‌ای اطلاعات قابل اعتماد یا پاسخ‌گویی وجود ندارد٬ پس پاسخی جز مداخله‌های خارجی مشکوک به ذهن متبادر نمی‌شود. در چنین جوامعی حضور یک پدرخوانده قدر یا Big Brother باعث می‌شود تا صورت مساله همه پرسش‌ها خیلی زود پاک شود و تو گویی از روز ازل قرار نبوده است علت اصلی هیچ رخدادی توضیح داده شود.
۲ـ وقتی بحران‌های سریالی یکی پس از دیگری نازل می‌شوند به سختی از افکار عمومی جوامع استبداد‌زده می‌توان انتظار داشت تا پی‌گیر چرایی این همه بحران باشند. زیرا تا ذهن آنان درگیر چرایی یک رخداد و مصیبت می‌شود٬ ‌مصیبت بعدی از راه می‌رسد. تا جایی که مردم فقط امیدوارند مصیبت بعدی کمی دیرتر نازل شود.
۳ـ بدترین استبداد پس از استبدادهای دینی٬ نظام‌های سرکوبگری هستند که برای پنهان‌کاری و فرار از پاسخ‌گویی به علل و عوامل یک بحران٬ در بوجود آوردن یک بحران جدید تردید نکنند. جوامعی مانند جامعه ایران که رسما همیشه عزاردار است و همه امکانات برای چند روز عزاداری بیشتر به یک دلیل یک مصیبت دیگر مهیاست مستعد بازی‌خوردن با چنین ترفندهایی است.
۴ـ هر چند شیوه نقد تحولات بر اساس تئوری توطئه، سرطان اندیشه اجتماعی مدرن است اما با عزادارشدن مردم برای آتش‌نشانان در ساختمان پلاسکو دقیقا چند روز پس از عزاداری برای مرگ نابهنگام هاشمی رفسنجانی٬ ذهن انسان با دو ابهام سوال برانگیز مواجه می‌شود که نیازمند تدبر است.
ابهام اول این است که حساسیت فوق‌العاده ملی نسبت به مرگ نابهنگام رئیس مجمع تشخیص مصلحت که برخی از معادله‌های داخلی ایران را حداقل در ظاهر و کوتاه‌مدت به نفع یک جریان سیاسی بدنام و مشکوک و بد سابقه بر هم زد٬ پروژه تئوری توطئه را دوباره به کار می‌اندازد و یادآور می‌شود که پدر خوانده ایرانی‌ها٬ پدر بزرگ همه پدر بزرگ های مستبد تاریخ ایران است و او برای از میدان به در کردن رقبا توطئه کم نمی‌آورد.یعنی :
اگر این احتمال را بتوان مطرح کرد که هاشمی رفسنجانی صحیح و سالم ولی ۸۲ ساله در یک استخر بدون محافظ و بدون دوربین و بدون ناجی و بدون سنسورهای حفاظتی معمول استخرهای بالاشهری مسئولان٬ و نیز حتی بدون یک نظافت‌چی یا کارمند و پرسنلی که همیشه در استخر ها حضور دارند٬ پس از دو ساعت جنازه شناور و غیر قابل احیای او رو به کف استخر پیدا شود ٬‌ پس شاید در چند هفته آینده نیز سید محمد خاتمی ممنوع‌التصویر نیز هنگام عبور از وسط خیابان زیر قطار برود یا کشتی او را زیر بگیرد و بعد زمین زیر پای او دهان بازکند ــ مانند همه مواردی که گاها در تهران اتفاق می‌افتند ــ و دیگر حتی جنازه او پیدا نشود. شاید هم چنین اتفاقی برای میر حسین موسوی یا کروبی رخ داد و پاسخی برای مرگ آنها در حصر پیدا نشود.
آن‌هایی که فکر می‌کنند طبیعی بودن مرگ هاشمی رفسنجانی آن‌طور که باید خوب جا نیفتاد و شاید لازم است تا با شوک درمانی افکار عمومی از این حادثه جدا شود٬ در آن صورت پروژه بعدی آن‌ها فروپاشی ساختمان پلاسکو اولین نماد مشهور تهران مدرن است تا ده‌ها نفر از آتش‌نشانان مردم ایران که در آستانه شب عید در آن گرفتار بیافتند و مردم شوکه شوند و هاشمی رفسنجانی را از یاد ببرند. به عنوان یک مثال ٬ چه کسی باورش می شد که درگیری‌های داخلی چند سال پیش وزارت اطلاعات به انفجار بمب در داخل ضریح امام رضا در مشهد منجر شودکه چندین نفر از زوار را کشت٬ اما این اتفاق افتاد.
ابهام دوم این است که هیچ تئوری توطئه ای در کار نیست و این کارکرد عادی و روزانه جمهوری اسلامی است. کشته شدن ده‌ها نفر از آتش‌نشانان که بدون تجهیزات قصد داشتند آتش یک ساختمان معروف اما بی‌حفاظت را خاموش کند در چهارچوبی که کشور اداره می‌شود، امر غریبی نیست. چهل روز دیگر همه فراموش می‌کنند که امکانات آتش‌نشانی شهر تهران که در طی روز ۱۵ میلیون جمعیت دارد حتی از داکار بنگلادش و کویته پاکستان یا بغداد جنگ زده کمتر است و شورای اداره کننده شهر تهران خود در همه فسادها و اختلاس‌های شهرداری شریک‌اند و حتی مخالف تحقیق و تفحص از شهرداری برای پرونده‌های فساد و اختلاس هستند.
زندگی‌کردن در تهران،همانقدر خطرناک است که در کویته٬ داکار یا بغداد جنگ‌زده . اما در این سه شهر٬ فرزندان و آقازاده های مدیران ارشد کشور ماشین‌های فراری شش میلیارد تومانی قرمز رنگ سوار نمی‌شوند که قیمت آنها ده برابر یک نردبان آتش‌نشانی و هزار برابر قیمت شلنگ‌های اطفای حریق‌های بزرگ باشد . فقط خدا کند در تهران ده تا پانزده میلیونی حادثه‌ای مانند زلزله رخ ندهد و چند میلیون از مردم زیر آوار گیر نکنند و آن‌گاه مجبور نشویم به همه دنیا و حتی به اسراییل التماس نکنیم که برای نجات حداقل دو سه هزار نفر زنده از زیر آوار هم که شده٬ به کمک مردم بی‌پناه ایران بیایند.
کاش فقط گوشه ای از بودجه‌ای که صرف تجهیز یگان ویژه ٬ سپاه یا بسیج می شود تا مردم را لت و پار کنند٬‌ گوشه‌ای از بودجه‌ای که صرف تولید پارازیت می‌شود٬ یا از سود ماهیانه آن شصت حسابی، که به هر علت به نام رئیس قوه قضاییه است،صرف کنند و آتش‌نشانی یا واحدهای امداد را در تهران تجهیز کنند. راستی بودجه‌هایی که صرف پروژه های میلیاردی موشکی می‌شود٬‌ به چه درد می‌خورد اگر قرار است مردم با بیماری‌های ناشی از پارازیت و سونامی سرطان و سوء‌مدیریت شهری و جهادی امثال احمدی بمیرند، دیگر با موشک و بدون موشک آن به چه درد ایرانی‌ها می‌خورد.
فقط خدا کند مسئولان باورشان شود که یک زلزله شش و نیم ریشتری حداقل چند میلیون کشته در تهران بر جا می‌گذارد و شرم ملی از چنین اتفاقی در طول تاریخ از دامان ایرانیان پاک نخواهد شد.
ظاهرا ٬ در کائنات کسی نتوانست سرزمین ایران را از دروغ و فساد مفرط و دورویی نجات دهد به همین دلیل چنان اغتشاش دردناکی در میهن درخطر ما حاکم شده است که ده‌ها میلیارد تومان از بودجه مملکت صرف اداره موسسات دینی‌بی نام و نشان می‌شود که کارایی جز فراری‌دادن مردم از دین خدا ندارند ٬‌ اما آتش‌نشانی شهر تهران بدون بودجه برای خرید نردبان بلند و شلنگ و شیر فشار قوی و دوره های آموزشی مدرن نمی‌توانند، مردم را از سوانح نجات دهند و به علت نداشتن هیچ تجهیزات قابل ملاحظه‌ای فقط با شجاعت و مردانگی ایرانی به مقابله با آتش‌سوزی‌های خطرناک می‌روند ٬ ولی هنگام اطفای حریق ٬ خود دچار سانحه می‌شوند.
زیتون