دگرباوران

چرا ایرانیان به حوادث جهان اسلام بی اعتنا هستند ؟

محمود ملکی 

ایرانیان در دهه های اخیر، عموما به حوادث جهان اسلام بی تفاوت و بی اعتنا شده اند؛ فرقی هم نمی کند چه حادثه ای در کجای جهان اسلام اتفاق بیفتد؛ چه هزاران تن در یک عملیات تروریستی در پاکستان یا افغانستان جان خود را از دست بدهند، کسی در ایران برای کشته شدگان شمع روشن نمی کند و چه ترامپ بیت المقدس اشغالی را به مالکیت رژیم اسرائیل درآورد، مردم خودجوش برنمی خیزند.
به راستی چرا این گونه شده است؟ احساس و عاطفه مردم ایران، به صورت طبیعی به سمت حفاظت از خود و بی تفاوتی نسبت به هم کیشان خود میل پیدا کرده، یا پای امور دیگری در میان است؟!

در سال های پس از انقلاب،حاکمیت در ایران، خود را در قامت «متولی امور جهان اسلام» نشان داده است؛ یعنی حاکمیت د ایران، امور جهان اسلام را از دیدگاه خودش و بی اعتنا به افکار عمومی مدیریت می کند، به گونه ای که تصمیم می گیرد به بخشی از جهان اسلام چون فلسطین و لبنان و سوریه و افغانستان کمک مالی و مستشاری بدهد و نسبت به قسم دیگر جهان اسلام همچون میانمار و چچن و ... بی تفاوت باشد. این حاکمیت است که تعیین می کند، کدام بخش جهان اسلام «خوب» است و کدام قسمت جهان اسلام «بد» است. حاکمیت است که تصمیم می گیرد مردم درباره چه عنصری در جهان اسلام واکنش نشان دهند و در قبال چه عناصر دیگری سکوت کنند. شاید اصالت وجود سازمان تبلیغات اسلامی، در تعیین این خوب ها و بدها در جهان اسلام و واکنش و سکوت ها به حوادث این جغرافیای دینی است!

ورود حاکمیت به مسائل مرتبط با وجدان بشری و اخلاق عمومی، طبیعتا چهارچوب هایی برای خودش و مردم ترسیم می کند که عمل سیاسی خارج از آن برای مردم امکان پذیر نیست؛ یعنی حاکمیت به مردم می گوید، به چه عنصری در جهان اسلام واکنش نشان بدهد، چگونه واکنش نشان بدهد و حتی می گوید کجا واکنش نشان دهد: مثلا بعد از برگزاری نماز جمعه و حتی بیشتر از کم و کیف اعتراضات، به مردم می گوید چه شعار بدهند و عکس و پرچم چه کسانی را به آتش بکشند. چنین رویه ای، آفات متعددی در این سالها به همراه خود داشته است.

نخستین آفت دولتی کردن اعتراضاتی که نسبت به نقض امور عمومی و مسائل مرتبط با وجدان بشری صورت می گیرد، افراط و تبدیل این اعتراضات به ضد خود است. نهاد حاکمیتی چون باید کارش در بسیج عواطف و احساسات مردمی دیده شود و گزارش کار مفصلی ارائه دهد، در این مسأله افراط نشان می دهد. افراط حاکمیت سیاسی در هر امری، ضد آن را در بدنه جامعه تولید می کند و این مسأله در جامعه ما البته با شدت بیشتری هم صورت می پذیرد، چون منافذ دیگر به روی مردم بسته است و بی تفاوتی به امر حاکمیتی، نخستین واکنشی است که مردم نشان می دهند. برای همین است که مردم با اینکه بارها نوع دوستی خود را ثابت کرده اند، از روشن کردن شمع به صورت داوطلبانه برای تعداد کمتری کشته در یک کشور اروپایی بیشتر استقبال می کنند تا واکنش مدیریت شده حاکمیتی به مسائل مهم تر در نزدیکی خودشان.

محمود ملکی