چرا اسلام طلاق را حق مطلق مردان می داند ؟
راديو فردا
اسلام حق طلاق را به مرد می‌دهد؛ حق مطلق طلاق. زن هم البته در شرایطی و تنها با اثبات شدت تنگنای خانوادگی که از آن با عنوان عُسر و حرج یاد می‌شود می‌تواند تقاضای طلاق کند اما حق مطلق طلاق حقی است که دین اسلام آن را به مردان واگذار کرده. منتقدان و فعالان برابری جنسیتی می‌پرسند چرا؟ اگر زن و مرد در نزد خداوند و در دین اسلام برابراند، اگر سخن از عدالت است چرا حق طلاق باید حقی در اختیار مردان باشد؟
مهرانگیز کار، حقوق‌دان و وکیل پیشین دادگستری که سال‌ها در دادگاه‌های ایران پرونده‌هایی از جمله با موضوع طلاق را دنبال کرده و حجت‌الاسلام محمدعلی الهی امام و موسس دارالحکمه اسلامی آمریکا در این برنامه از تابو بر سر همین پرسش‌ها بحث می‌کنند.
ما با آقای الهی بحث این هفته را آغاز می‌کنیم به این دلیل که من می‌خواهم قبل از اینکه وارد جزئیات بحث بشویم بپرسم که چرا اسلام طلاق را حلال ناپسند دانسته؟
محمدعلی الهی: خب طبعا هم دلایل عقیدتی هم عقلانی و هم عملی برای این کار هست. در اسلام تأکید بر ازدواج و کاهش موارد طلاق است. کانون خانواده که کانون عشق و محبت و اعتماد و احترام و احساس مسئولیت است از نظر پیغمبر نزدیک‌ترین سازمان انسانی واجتماعی در نزد خداوند است. در حالی که طلاق به معنای ویران‌سازی این کانون خانواده و آسیب‌های روحی و اجتماعی برای بخصوص در مورد بچه‌ها - اگر بچه‌ای در کار باشد- و جامعه است. به همین جهات است که در سنت‌های ما ازدواج محبوب‌ترین مؤسسه انسانی و طلاق گرچه مباح ولی در عین حال از مباحات و حلال‌هایی است که از نظر خداوند مبغوض است.
خانم کار به نظر شما دلیلش چیست؟ با توجه به اینکه آقای الهی کانون خانواده را در اسلام کانون محبت و اعتماد توصیف کردند اما در بسیاری از موارد که به قوانین مربوط می‌شود ما شاهد نابرابری هستیم در خانواده، حالا از جمله درباره طلاق.
مهرانگیز کار: ما هم معتقدیم که طلاق منجر می‌شود به ضایعاتی که گرفتاری‌های زیاد عاطفی هم برای زن به وجود می‌آورد و هم برای مرد. من ۲۲ سال در ایران وکیل دادگستری بودم و شاهدی بودم بر لحظه‌های طلاق که هر دو آدمی که از هم بیزار بودند به‌شدت متأثر می‌شدند. خب پی‌آمد آن هم بچه‌های طلاق بود اما این به معنی این نیست که بگوییم که در هر شرایطی باید طلاق را کار ناپسندی دانست اینجاست که آن وقت وارد حوزه حقوق می‌شویم و در کشورهای با اکثریت مسلمان وقتی وارد عرصه حقوق می‌شوم می‌بینیم که انگار اسلام اهمیتی به ناخشنودی زن در زندگی زناشویی نداده چرا که طلاق را به صورت مطلق حق مرد دانسته. از این زاویه است که ما نقد داریم.
آقای الهی خب خانم کار موضوع را تا جایی باز کردند که ما به این پرسش برسیم که چرا اسلام حق طلاق را از آن مرد دانسته؟ اگر زن و مرد از دیدگاه خداوند برابراند و در دین اسلام هم همین‌طور؛ چرا باید سرنوشت پیمان ازدواج که یک پیمان دوطرفه است در اختیار تنها یکی از آنها و مرد باشد؟
ما با آقای الهی بحث این هفته را آغاز می‌کنیم به این دلیل که من می‌خواهم قبل از اینکه وارد جزئیات بحث بشویم بپرسم که چرا اسلام طلاق را حلال ناپسند دانسته؟
محمدعلی الهی: خب طبعا هم دلایل عقیدتی هم عقلانی و هم عملی برای این کار هست. در اسلام تأکید بر ازدواج و کاهش موارد طلاق است. کانون خانواده که کانون عشق و محبت و اعتماد و احترام و احساس مسئولیت است از نظر پیغمبر نزدیک‌ترین سازمان انسانی واجتماعی در نزد خداوند است. در حالی که طلاق به معنای ویران‌سازی این کانون خانواده و آسیب‌های روحی و اجتماعی برای بخصوص در مورد بچه‌ها - اگر بچه‌ای در کار باشد- و جامعه است. به همین جهات است که در سنت‌های ما ازدواج محبوب‌ترین مؤسسه انسانی و طلاق گرچه مباح ولی در عین حال از مباحات و حلال‌هایی است که از نظر خداوند مبغوض است.
خانم کار به نظر شما دلیلش چیست؟ با توجه به اینکه آقای الهی کانون خانواده را در اسلام کانون محبت و اعتماد توصیف کردند اما در بسیاری از موارد که به قوانین مربوط می‌شود ما شاهد نابرابری هستیم در خانواده، حالا از جمله درباره طلاق.
مهرانگیز کار: ما هم معتقدیم که طلاق منجر می‌شود به ضایعاتی که گرفتاری‌های زیاد عاطفی هم برای زن به وجود می‌آورد و هم برای مرد. من ۲۲ سال در ایران وکیل دادگستری بودم و شاهدی بودم بر لحظه‌های طلاق که هر دو آدمی که از هم بیزار بودند به‌شدت متأثر می‌شدند. خب پی‌آمد آن هم بچه‌های طلاق بود اما این به معنی این نیست که بگوییم که در هر شرایطی باید طلاق را کار ناپسندی دانست اینجاست که آن وقت وارد حوزه حقوق می‌شویم و در کشورهای با اکثریت مسلمان وقتی وارد عرصه حقوق می‌شوم می‌بینیم که انگار اسلام اهمیتی به ناخشنودی زن در زندگی زناشویی نداده چرا که طلاق را به صورت مطلق حق مرد دانسته. از این زاویه است که ما نقد داریم.
آقای الهی خب خانم کار موضوع را تا جایی باز کردند که ما به این پرسش برسیم که چرا اسلام حق طلاق را از آن مرد دانسته؟ اگر زن و مرد از دیدگاه خداوند برابراند و در دین اسلام هم همین‌طور؛ چرا باید سرنوشت پیمان ازدواج که یک پیمان دوطرفه است در اختیار تنها یکی از آنها و مرد باشد؟
الهی: خانم کار ما البته وقتی راجع به قانون صحبت می‌کنیم به خود قرآن که در واقع قانون اساسی ماست [نظر داریم]. هیچ کدام از این مواردی که شما اشاره می‌کنید؛ اگر بی‌عدالتی یا ظلم هست اینها را که هیچ وقت ما در قرآن تأییدی برایش نمی‌بینیم. همیشه صحبت از تساوی است و عدالت و کلمه معروف که مرتب به کار برده شده. «عاشروهن بالمعروف» و اینکه اگر می‌خواهید زندگی کنید زندگی‌تان زندگی زیبا و محبت‌آمیز باشد و حتا اگر می‌خواهید طلاق بگیرید «فارقوهن بمعروف». توصیه قرآن این است حالا مسائل فرهنگی و اجتماعی در تاریخ به وجود آمده و شما اشاره کردید که با سعی‌‌ای که افرادی مثل شما انجام دادند این تغییرات قانونی به وجود آمده ولی من سؤالم از شما این است که آیا فکر می‌کنید واقعا با همه این آزادی‌هایی که الآن در ایران مطرح است - که من واقعا وقتی می‌بینم بعضی از این عقدنامه‌ها را و این همه آزدی‌هایی که داده شده در زندگی و طلاق و ازدواج و انفصال و اینها - نمی‌دانم شما فکر می‌کنید که الآن واقعا این زندگی‌ها خوشی‌های بیشتری پیدا می‌کنند یا می‌شود مثل آمریکا که همه این قوانین وجود دارد ولی این همه طلاق هست و دیگر اصلا اساس زندگی خانوادگی هم به هم خورده.
قبل از اینکه خانم کار به این پرسش شما پاسخ بدهند چون اشاره کردید که در قرآن یک‌سره صلح و صفا هست در مورد زنان؛ من فقط لازم می‌دانم اینجا یادآوری کنم که سوره «نساء» [را داریم] و به هر حال حتی در مورد نحوه تنبیه بدنی و فیزیکی زنان ما در قرآن آیه داریم که چگونه انجام بشود! به هر حال اینکه حق طلاق را اسلام به مرد بدهد و مرد برایش چندهمسری مجاز باشد، این کلا نهاد خانواده را به نظر شما تبدیل به یک نهاد نابرابر نمی‌کند که در آن نمی‌تواند خبری از صلح و صفا باشد؟
الهی: ما الان در مورد طلاق که صحبت می‌کنیم می‌گوییم طلاق می‌تواند به صورت صد در صد مساوی در اختیار خانمها هم باشد که خب البته من می‌گویم این یک مضرات اجتماعی دارد ولی دیگر الان این یک چیز قانونی است که دارد انجام هم می‌شود و خانمها هم قبل از این قوانین جدید هم در شرایطی که بی‌عدالتی به آنها تحمیل می‌شود حق طلاق داشتند. حالا ما نباید که اگر سؤاستفاده اشخاص هست بیاییم اینجا دیانت و قرآن را ملامت بکنیم. به خاطر اینکه آدم‌ها خب سؤاستفاده می‌کنند. در همه جای دنیا و تاریخ ظالم‌ها هستند. خداوند گفته «اتقوا ربکم». همان سوره «نساء» که شما اشاره کردید اولین آیه‌اش این است که: «اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا». در مورد ازدواج اولین چیز تقواست یعنی ترس از خداوند در بی‌عدالتی نسبت به همسرتان حالا چه آقا و چه خانم. خب این اصول اخلاقی اگر رعایت شود درواقع ما به مشکلاتی که الان داریم منتهی نخواهیم شد. منتها وقتی که ارزش‌های اخلاقی از بین برود و مسأله عفاف و حجاب و حقوق احترام‌آمیز بین زن و مرد، همه اینها تبدیل شود به آن فرهنگی که از هالیوود شروع شده و الان به همه دنیا رسیده، خب در واقع دیگر مسائل اجتماعی متزلزل شده. ما نمی‌توانیم بیاییم اینجا و قانون آسمانی را به خاطر سؤاستفاده‌هایی که انسان‌ها کرده‌اند ملامت بکنیم. ما در ادیان دیگر کمتر این را می‌بینیم. مثلا شما در کلیسای کاتولیک طلاق دادن حالا چه زن باشد و چه مرد باشد یک گناه است و اصلا تا حد زیادی ممنوع کرده‌اند در حالی که ما در اسلام این اجتهاد را داریم که حالا وقتی مسائل اجتماعی و اقتصادی متحول می‌شود و خانمها دارند کار می‌کنند بگوییم خیلی خب خانم هم می‌تواند بگوید من هر وقت بخواهم طلاق می‌گیرم. اینها باز در چارچوب انعطاف‌پذیری است که اسلام این حق را داده. منتها من نگرانی‌ام این است که این تحولات فرهنگی و اجتماعی که باعث شده یک مقدار آزادی بیشتری را نصیب همه بکند این به معنای اینکه حالا دیگر خانواده‌ها همه خوشحال هستند و دیگر حالا طلاق نمی‌گیرند من نگرانی‌ام این است که این شاید نباشد.
بسیار خوب. ما در دقیقه پایانی برنامه هستیم. من می‌خواهم با خانم کار برنامه را به پایان ببریم…
کار: من خیلی سریع می‌گویم. حرف‌هایی که جنابعالی زدید از روی حسن نیت درست بود ولی در واقعیت کاملا نادرست. برای اینکه اگر در زندگی سنتی احساس ثبات بیشتر بود به خاطر این بود که زنان در موقعیت دیگری قرار داشتند. ما فرهنگ «بسوز و بساز» را به‌شدت در زندگی سنتی داشتیم. واقعا تابو بود طلاق. نه فقط از نظر اسلامی بلکه در خانواده زنی که بیوه می‌شد، اساسا کلی احترام از دست می‌داد. این نگرانی شما که حالا از هالیوود دارد فرهنگ می‌آید به ایران. قربان شما بروید نرخ طلاق را نسبت به نرخ طلاق قبل از انقلاب نگاه کنید. جرائم زنان را بروید نگاه کنید نسبت به قبل از انقلاب. نمی‌دانم شرب خمر و اعتیاد زنان را. روابط آزاد زنان را. ما که همه قوانین‌مان قبلا یک مقدار زیادی شرعی بود و بعد از انقلاب که همه‌اش شرعی شد…
الهی: پس شما حرف من را دارید تأیید می‌کنید خانم کار…
کار: به من بفرمایید جرائم زنان الان در ایران در چه وضعی است؟ بنابراین این قوانین دیگر امروز جواب نمی‌دهد و ما باید قانون اساسی داشته باشیم که منبع قانون‌گذاری در آن اعلامیه جهانی حقوق بشر باشد. بقیه‌اش دیگر این که عدالت این است و آن است [معنا ندارد]. نه، عدالت بدون برابری اصلا مفهوم ندارد.
خیلی سپاسگزارم از شما خانم مهرانگیز کار و شما حجت‌الاسلام محمدعلی که در تابوی این هفته با ما همراه بودید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر