دگرباوران

نماز یا رقص؟ 

رامین کامران

یکی دو هفته بعد از اعتراضات اصفهان در بارۀ آب و سرکوب بسیار خشن و بی محابای آنها از طرف نیرو های حکومتی، آخوندی در محل پیدا شده و مردم را به خواندن نماز باران دعوت کرده است!

آبی را که قبلاً باریده هر جور خواسته اند، استفاده کرده اند، مردمی را که اعتراض کرده اند ساچمه باران کرده اند و حالا هم می گویند بیایید نماز بخوانید تا دوباره باران بیاید و البته اگر هم بیاید، باز اختیارش دست همان هایی خواهد بود که با آب هر چه بخواهند می کنند.

استغاثه یکی از قدیمی ترین و جهانی ترین انواع دست زدن به دامن تقدس برای موافق کردن طبیعت نا موافق است و البته معروف ترین نوعش رقص باران است که در بین بسیاری قبائل بدوی رایج است. از این گذشته، رقص باران مثال رایج، اگر نگویم استانداردی است که در نوشته های جامعه شناسی و انسان شناسی به عنوان نمونۀ رفتار غیر عقلانی که قدیم خاص اقوام بدوی می شمردند، ارائه می گردد. حال ما هم در این دوره و زمانه و در کشوری که هزاران کارشناس آب و آبیاری دارد، به جایی رسیده ایم که به ما توصیۀ نماز باران می کنند!

احتمالاً بسیاری این حرف ها را نشانۀ عقب ماندگی و ذهنیت مذهبی حکام و ای بسا مردم ایران خواهند شمرد، ولی داستان کمی پیچیده تر است. در هر جا که باشد، معمولاً آدمیان در مرحله ای دست به دامن تقدس می شوند که از دست خودشان کار بر نیاید، توان کاری را که به تجربه و می توان گفت ترتیب عقلانی، به هدفشان برساند، نداشته باشند. در نظام اسلامی، که تقدس کاملاً سیاسی شده و در جامعه ای مدرن، در خدمت حکومت ایدئولوژیک قرار گرفته است، کارکردش نیز به همین ترتیب عوض شده. قرار نیست هر وقت کاری نتوانستیم بکنیم دست به دامنش بزنیم، بل هر جا که حکام نتوانستند یا نخواستند چاره و پاسخ منطقی و مطلوب را به مردم عرضه نمایند، وارد ماجرایش می کنند. برای اینکه گریبان خویش را خلاص نمایند، مردم را به تقدس حواله می دهند. خدا شده مرجع ضمانت حکومت: هر چه ما نمی دهیم بروید از او بخواهید!

در این وضعیت و با در نظر گرفتن این که کارآیی نماز استسقأ تفاوتی با رقص باران ندارد، می توان به حکومت توصیه کرد که روش دوم را پیش بگیرد. بارانی که قرار نیست حاصل گردد، ولی اگر مشغولیت مطلوبی به مردم عرضه کنید، امکان جلب رضایت خاطر یا لااقل سرگرم کردنشان بیشتر است. بگویم که حتماً جمعیت بیشتری هم خواهد آمد. در ضمن، ثواب قر بندری هم فراموش نشود.

۹ دسامبر ۲۰۲۱، ۱۸ آذر ۱۴۰۰