دگرباوران

 

ریچارد اشنایدر

نزدیکی سودان و اسرائیل: انقلابی در خاورمیانه!

پس از بحرین و امارات ، اکنون سودان نیز در حال ایجاد روابط سیاسی با اسرائیل است. دشمنان قدیمی برای مهار قدرت ایران، آشتی می کنند. با اعلام رئیس جمهور آمریكا ، دونالد ترامپ مبنی بر عادی كردن روابط سودان با اسرائیل ، روندی در خاورمیانه در جریان است، كه می توان با خیال راحت آن را تغییر پارادایم نامید. پس از امارات متحده عربی و بحرین ، سودان سومین کشور اتحادیه عرب است که طی ماه های گذشته روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار کرده است. مورد مربوط به سودان از اهمیت نمادین خاصی برخوردار است.
امارات و بحرین هرگز در جنگ با اسرائیل نبوده اند. اما نیروهای سودانی در به اصطلاح جنگ استقلال در سال ۱۹۴۸ علیه اسرائیل جنگیدند. در خارطوم ، پایتخت کشور آفریقایی سودان، اتحادیه عرب نیز قطعنامه خود را در سال ۱۹۶۷ با "۳ نه" معروف تصویب کرد: نه به صلح با اسرائیل ، نه به رسمیت شناختن دولت یهود ، نه به مذاکره با تل آویو.

علایق واقعگرایانه

اما اکنون با ۳ آری به تصمیم های متخده اتحادیه عرب در ۱۹۶۷ که البته انگیزه های واقعی اقتصادی و سیاسی دولت انتقالی سودان در پس آن است.

سودان کشور فقیری است و نیاز فوری به کمک دارد. و رئیس جمهور ترامپ، در ازای شناسایی اسرائیل، قول داده است که سودان را از لیست کشورهای حامی تروریسم خارج کند، که در نتیجه آن، تحریم‌ها را برداشته میشود و کشور بلافاصله کمک اقتصادی به میزان چند صد میلیون دلار دریافت خواهد کرد.

سودان در مسیر حرکت بسوی دموکراسی هنوز بی ثبات است و به کمک ایالات متحده نیاز دارد. در حال حاضر گروه های زیادی در کشور وجود دارند که منافع و علایق متفاوت از دولت انتقالی داشته و هنوز با اسرائیل برخورد خصمانه دارند. چراکه سودان تا زمان سقوط رئیس جمهور عمر البشیر در سال ۲۰۱۹ ، متحد نزدیک جمهوری اسلامی ایران بوده و تهران از این کشور برای مسلح کردن حماس اسلامی و جهاد اسلامی تندرو که علیه اسرائیل می جنگند استفاده میکرد. به همین دلیل بود که نیروی هوایی اسرائیل کاروانهای تسلیحاتی در سودان را که در حال عزیمت به غزه بودند بارها بمباران کرده است.

این واقعیت که یک کشور اسلامی مثل سودان اکنون به چرخشی به سمت اسرائیل روی آورده، می‌تواند برای کل منطقه یک تغییر الگو باشد. طی چند سال دو بلوک جدید در حال رشد است. از یک سو ترکیه ، ایران ، سوریه ، قطر و فلسطینی ها، که منافع مشترک زیادی دارند و سعی می کنند آنها را بلحاظ دیپلماتیک و نظامی پیش ببرند. از سوی دیگر و در نقطه مقابل عربستان سعودی ، کشورهای حوزه خلیج فارس ، مصر ، اسرائیل و اکنون نیز سودان قرار دارند.

صعود ایران

سابقه این بلوک بندی دوستی ها و خصومت های جدید به سیاست های باراک اوباما ، رئیس جمهور سابق آمریکا در خاور نزدیک برمی گردد. وی با امضای توافق هسته ای با ایران، امکان بازگشت و حضور مؤثر این کشور را در منطقه فراهم کرد. پولها و حساب‌های مسدود شده ایران ازاد شدند، اما برنامه موشکی آیت الله ها متوقف نشد. تهران به طور فزاينده ای به گسترش مواضع قدرت خود در عراق و سوریه و در یمن یا لبنان دست زد.

عربستان سعودی و دیگر کشورهای سنی خیلی زود متوجه شدند که اسرائیل مشکل کمتری برای آنهاست. این زمینه ای شد که آنها اکنون به اورشلیم بعنوان یک متحد مهم در مبارزه مشترک علیه قدرت رو به رشد ایران، نگاه کنند.

در این نبردهای قدرت ژئواستراتژیک کمتر پای منافع فلسطینیان در میان است. رهبران آنها پیر، متفرق از یکدگر هستند و به نظر نمی رسد متوجه تغییر دوران شده باشند. از اینرو آنها در حال حاضر، در مقایسه باایران، تنها یک مشکل قابل اغماض برای عربستان سعودی و دیگر مخالفان قدیمی هستند.

اسرائیل به عنوان یک قدرت اقتصادی جدید

همچنین داشتن رابطه با اسرائیل ، دستیابی به یکی از مهمترین مکانهای با تکنولوژی پیشرفته مثل سیلیکون ولی، را امکان پذیر میکند. با سرعت برق آسایی که امارات ، بحرین و اسرائیل با همکاری خود تنها دو ماه پس از برقراری روابط دیپلماتیک پیش می روند، میتوان انتطار داشت که آنها در این چهارچوب رابطه جدید در شرف تبدیل شدن به یک قطب نیرومند اقتصادی هستند.

تاکنون قراردادهای هواپیمایی مسافربری بین این کشورها منعقد شده است، اسرائیل حقوق پرواز در فضای عربستان سعودی و حمایت های ضمنی دیگری را دریافت می کند. و امارات و اسرائیل به تازگی اعلام کرده اند که یک خط لوله انتقال نفت اسرائیل تا امارات گسترش خواهد یافت، بطوریکه کوتاهترین و ارزانترین مسیر انتقال نفت از منطقه خلیج فارس به اروپا ایجاد میسر میشود. کشورهای حوزه خلیج فارس نیز در حال سرمایه گذاری در شرکت های نوپای اسرائیلی هستند، آنها با هم در حال تولید واکسن ضد کرونا هستند. اسرائیل و امارات در ماه نوامبر در صدد برگزاری یک کنفرانس مالی هستند که در آن شرکت های آمریکایی و چینی نیز شرکت خواهند کرد.

فلسطینی ها هم می‌توانند از این روند بهره مند شوند

اینها تنها چند نمونه از توسعه جدیدی است که در خاورمیانه در حال انجام است. تحولات جدید همچنین نشانه ناکارآمدی کنسپ ها و مفاهیم قدیمی که وزارتخانه های خارجه اروپا برای تنش زدایی در خاورمیانه دنبال می کردند، هستند، و اهمیت خود را از دست داده اند.

طبیعتا با وجود این تغییرات استراتژیک مهم سؤال های زیادی هنوز بی پاسخ مانده است. فلسطینی ها همچنان در انتظار کشور فلسطینی و حق تعیین سرنوشت خود هستند. و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل هنوز تمایلی به راه حل دو کشور از خود نشان نداده است. البته در غزه و رام الله واکنش اعتراضی نسبت به دو قرار داد قبلی و اینک در قبال قرداد سودان دیده شد.

اما روابط جدید اعراب و اسرائیل نیز ممکن است برای فلسطینیان چندان بد نباشد. به عنوان مثال ، امارات در ازای ایجاد روابط دیپلماتیک با اسرائیل ، خواستار انصراف از الحاق کرانه باختری در آینده شد. و نتانیاهو بلافاصله پذیرفت.

اکنون تلاش های دیپلماتیک بیشتری انجام شده است. اسرائیل قطر را فرصتی برای دستیابی به موفقیت بعدی سیاسی می داند. تاکنون قطر حامی مالی حماس اسلامی تندرو در غزه شناخته شده است. ایالات متحده و اسرائیل در تلاشند تا قطر و همسایگان آن در خلیج فارس را آشتی دهند. اگر این موفقیت حاصل شود ، این به معنای یک انقلاب است و توازن قدرت را در سطح گسترده تغییر می دهد. زیرا قطر نیز روابط بسیار خوبی با ایران دارد. تهران می تواند خیلی زود منزوی شود. و اسرائیل از هر لحاظ از آن سود می برد.

خاورمیانه بسیار سریعتر از آنچه اخیراً احتمالاً تصور می شد در حال تغییر است.

منبع:

"Annäherung von Sudan und Israel: Revolution im Nahen Osten | ZEIT ONLINE" https://www.zeit.de/

اعلامیه وزارت امورخارجه آلمان در باره عادی سازی رابطه اسرائیل و سودان:
ما از اعلامیه اسرائیل و سودان برای عادی سازی روابط خود استقبال می کنیم. پس از توافق نامه های عادی سازی بین اسرائیل و بحرین و امارات متحده عربی ، این گام مهم دیگری به سوی ثبات بیشتر و روابط صلح آمیز تر بین اسرائیل و همسایگان عرب آن است. ایالات متحده نقشی اساسی در واسطه گری در این توافق نامه ها داشته است ، که شایسته تشکر و قدردانی از آن است.

توافق نامه های عادی سازی هفته های اخیر جنبش منحصر به فردی ایجاد کرده است که اکنون باید برای دستیابی به صلح پایدار در خاورمیانه - و همچنین به ویژه با حل و فصل اختلافات بین اسرائیل و فلسطینی ها - بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. تنها راه حل این منازعه باعث ایجاد صلح پایدار و عادلانه در منطقه خواهد شد.