کمپین حرف میزنم برای شکستن تابوی افسردگی؛
۱۰ میلیون نفر در خطر خودکشی
«به افسردگی میگویند سرماخوردگی روانی؛ یعنی به اندازه سرماخوردگی رایج است.»
«افسانه» بعد از گفتن این جمله، مکث کرد، نفسی عمیق کشید و ادامه داد: «من خودم بعد از زایمان دچار افسردگی شدم اما هیچ آگاهی نسبت به آن نداشتم. اصلا ورود من به دنیای روانشناسی از تلاش خودم برای درمان شروع شد.»
او تئاتر خوانده است و دستی در نمایشنامهنویسی و بازیگری دارد. تحصیلاتش را هم در روانشناسی ادامه داده است. همان طور که او به «ایرانوایر» میگوید، افسردگی مثل سرماخوردگی رایج است. خود او هم با آن گلاویز شده بود.
یک ضرب و تقسیم ساده نشان میدهد که حدود ۱۰میلیون نفر در ایران کمابیش با افسردگی دست و پنجه نرم میکنند. از این تعداد، حدود یک میلیون نفر اگر درمان نشوند، دیر یا زود اقدام به خودکشی میکنند.
این اعداد از محاسبه آمار و اطلاعاتی به دست آمده است که «مریم رسولیان»، رییس «انجمن روانپزشکان ایران» هفته گذشته ارایه داد. به گفته او، میزان شیوع افسردگی در ایران ۱۲.۵ درصد است که دو سوم این افراد به خودکشی فکر میکنند. از این تعداد، ۱۵ درصد حداقل یک بار اقدام به خودکشی میکنند.
همین آمار خیره کننده باعث شد که انجمن علمی روانپزشکان ایران با همکاری «انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات» و خبرگزاری «ایرنا»، کمپینی برای افزایش آگاهی در مورد افسردگی با عنوان «#حرف میزنم» راهاندازی کنند.
این کمپین از ۲۳ مهر و همزمان با هفته «سلامت روان»، به مدت شش ماه برپا است. بانیان آن از کسانی که تجربه افسردگی داشتهاند، خواستهاند که در فضای مجازی از تجربه خود بگویند و هرکس که احساس میکند افسرده شده است، با دیگری در مورد آن حرف بزند. آنها از کسانی که فرد یا افراد افسرده در اطراف خود میشناسند، خواستهاند که او را به حرف زدن و ملاقات با متخصص ترغیب کنند.
انجمن علمی روانشناسان ایران در حساب اینستاگرامی خود این کمپین را با هشتگ «#حرف_میزنم» ترویج کرده و ویدیویی از «فاطمه معتمد آریا»، بازیگر سرشناس ایرانی به اشتراک گذاشته است.
فاطمه معتمد آریا در این ویدیو، از همه، به ویژه افراد مبتلا به افسردگی خواسته است به حرکت جمعی «#حرف میزنم» بپیوندند و در مورد افسردگی حرف بزنند.
دنبال کردن هشتگ «#حرف_میزنم» در اینستاگرام نشان میدهد که تعدادی زیادی از کاربران، ویدیوی معتمد آریا را به اشتراک گذاشته و چند کاربر هم چند جملهای درباره افسردگی به نقل از او نوشتهاند.
این کمپین در توییتر اما واکنشهای بیشتری برانگیخته است. کاربری به نام «بهاره» با استفاده از این هشتگ نوشته است که بعضی از افراد در برابر افسردگی گارد دارند و حاضر به مراجعه نزد روانپزشک نیستند.
کاربر دیگری هم نوشته است: «خالیِ بزرگ دلمردگی، خشم، رنجیدگی و کدورت را نباید به فردا واگذاشت. خالیِ بزرگ را تا فردا، خالی نگه داشتن مهلکهایست که ممکن است از هر لجنی انباشته شود.»
او از هشتگ «#حرف میزنم» حمایت کرده است.
کاربر دیگری به اسم «بام شکا» در یک رشته توییت، تجربه افسردگی خود را به اشتراک گذاشته و در ادامه گفته است که یک مشکل افراد افسرده، پیدا کردن روانشناس خوب است.
اما کاربر دیگری با وجود حمایت از حرکت جمعی «#حرف میزنم» برای مقابله با افسردگی، نوشته است که حرف زدن با بعضیها حال آدم را بدتر میکند؛ موضوعی که یک روانشناس نیز به طور تلویحی به آن اشاره کرده است.
«رضا کاظمزاده»، روانشناس درباره حرف زدن از افسردگی به «ایرانوایر» میگوید گفتن و شنیدن جزیی از بهداشت روان است که باید از کودکی آموزش داده شود. این موضوعی است که به گفته او باید بیش از حرف زدن از افسردگی، به آن توجه شود: «اگر در جامعهای از کودکی در مورد بهداشت روان آموزشهای لازم را داده باشند، یک امنیت نسبی برای افراد ایجاد میشود که فکر نکنند با حرف زدن مورد قضاوت قرار میگیرند یا تحقیر شده و به حاشیه رانده میشوند.»
به گفته رضا کاظمزاده، در جوامع سنتی مانند ایران، فردیت شخص به رسمیت شناخته نمیشود و به همین دلیل مباحثی چون آبرو، احترام، شرم و حتی تعارف کردن، فرد را برای بیان مشکلات شخصی خود محدود میکند: «در چنین جوامعی، صحبت کردن از مشکلات درونی نوعی ناهنجاری محسوب میشود و فرد با صحبت کردن در مورد مشکلات درونی خود، بیشتر از سمت جامعه ضربه میخورد.»
او اولین قدم آموزش بهداشت روانی را درست گوش کردن و قضاوت نکردن افراد میداند: «یکی از مسایلی که باعث میشود افراد مشکلات خود را چه در سطح اجتماع، چه برای یک متخصص و چه برای یک دوست بازگو نکنند، ترس از قضاوت شدن و به حاشیه رانده شدن است.»
با این حال، کاظمزاده در رابطه با حرکت جمعی «#حرف میزنم» میگوید که صحبت کردن میتواند موثر باشد: «در مرحله اول کمک میکند احساس درونی فرد به نوعی برای خودش حلاجی و زوایای مختلف درونی او برای خودش روشن شود. کسی که گوش کردن (گوش کردن بدون پیش داوری و قضاوت) را آموخته است نیز با گوش کردن و همراهی میتواند تا حدودی در این فرآیند، منجر به بهبودی افسردگی شود.»
به اعتقاد او، هر فعالیتی که بتواند احساس درونی فرد را به بیرون منتقل کند، مانند نوشتن، نقاشی کردن یا کارهایی نظیر این، میتواند به درمان مشکلات روانی کمک کند.
یک گام ساده برای پیشگیری از یک فاجعه
مروری کلی بر تحقیقات منتشر شده در این زمینه نشان میدهد که طیف وسیعی از عوامل در بروز افسردگی نقش دارند؛ عواملی که الزاما به شرایط جامعه و کشور مربوط نیستند. عوامل جسمی نظیر هورمونی و ژنتیکی گرفته تا از دست دادن عزیزان، استرس، رویدادهای ناخواسته ناگوار در زندگی، بیماریهای سخت، بیکاری، فقر و عوامل دیگر در بروز افسردگی نقش دارند.
در این بین، مبتلایان به افسردگی هم طیف وسیعی را، از نوجوانان گرفته تا افراد بالای ۶۰ سال، در بر میگیرند. زنان به دلیل تجربه افسردگی پس از بارداری، آماری بیش از مردان در ابتلا به این بیماری دارند.
انجمن علمی روانپزشکان ایران به عنوان متولی کمپین «#حرف میزنم» هم در وبسایت «سلامتروان ایران» (iranmentalhealth.com)، بخشهای جداگانهای را به افسردگی در نوجوانان، سالمندان و زنان پس از زایمان اختصاص داده است که به نظر میرسد از رایجترین انواع هستند.
نکته مهم در مورد ضرورت توجه به افسردگی و درمان آن این است که بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، این بیماری در میان افراد ۱۹ تا ۲۵ ساله بسیار رایج است و در صورت ادامه، به خودکشی ختم میشود.
همین موضوع هم باعث شد که سازمان بهداشت جهانی دو سال پیش از راهاندازی کمپین «#حرف میزنم» در ایران، برای اولین بار کمپین «حرف بزنیم» (Let’s Talk) را برای صحبت کردن درباره افسردگی راه اندازد و از همه کشورها خواست که آن را ترویج کنند.
سازمان بهداشت جهانی ضمن با برپا کردن این کمپین از اکتبر ۲۰۱۶ تا اکتبر ۲۰۱۷، هشدار داده بود: «درمان نشدن افسردگی افراد را از مشارکت در جامعه، خانواده و محل کار باز میدارد و در نهایت ممکن است به خودکشی ختم شود.»
بانیان کمپین «#حرف میزنم» در ایران هم هدف خود را افزایش آگاهی عمومی درباره سلامت روان، افسردگی و پیشگیری از خودکشی عنوان کردهاند.
این کمپین باعث شده است تعدادی از کسانی که با افسردگی دست و پنجه نرم میکنند، از تجربه خود بگویند. یکی از کاربران در کامنتی زیر یک پست صفحه «سلامت روان» در اینستاگرام نوشته است: «افسردگی درمان دارد. من فقط شش ماه دارو خوردم و هفته به هفته قرصها نصف و کمتر شدند. حالا هم با ورزش و توجه به خود نمیگذارم افسردگی به من راه پیدا کند.»
او باور دارد که اگر با افسردگی آشنایی داشته باشیم، میتوانیم جلوی آن را بگیریم.
کاربر دیگری هم در همان صفحه، ورزش را توصیه کرده و نوشته است: «ورزش بهترین داروی مقابله با افسردگی است.»
«دانش فروغی» به عنوان یک روانشناس هم حرکت کمپین «#حرف میزنم» و اقداماتی نظیر ترویج حرف زدن در مورد افسردگی را موثر میداند اما معتقد است که عوامل افزایش افسردگی در جامعه نیز باید از میان بروند.
او به «ایرانوایر» میگوید: «حرف زدن بهتر از نوشتن در کاهش افسردگی موثر است چرا که در صدا است که اندوه، گرفتاری و تاسف گوینده یا شنونده منتقل و صداقت او مشخص میشود.»
به گفته او، آنچه که در صحبت کردن از مشکل درونی راهگشا میشود، گوش کردن است: «حتی اگر شنونده متخصص هم نباشد، با گوش کردن میتواند اجازه بدهد تا مشکل درونی فرد از درون به بیرون منتقل شود.»
دکتر فروغی میگوید: «این خود میتواند نیمی از راه برای کمک به درمان بسیاری از مشکلات روانی و درونی افراد باشد. به همین دلیل است که وقتی افراد پیش متخصص روانشناسی میروند، احساس میکنند که حالشان بهتر است.»
او البته تاکید میکند که دلیل افزایش افسردگی در جامعه ایران، تشدید ناامیدی و مشکلات فراوان زندگی است.
به گفته این روانشناس، مردم ایران از مشکلات خود میگویند اما گوش شنوایی وجود ندارد.
میزان گستردش افسردگی به عنوان گستردهترین اختلال روانی و خطر خودکشی در میان مبتلایان به آن، سازمان بهداشت جهانی و دو سال بعد انجمن علمی روانشناسان ایران را بر آن داشت در یک حرکت جمعی، حرف زدن در مورد این بیماری را ترویج کنند؛ اقدامی که شاید بتواند در ایران تعدادی از آن یکصد هزار نفری که طی یک سال اقدام به خودکشی میکنند را منصرف کند.
چنین حرکتهای جمعی به گفته افسانه، به شکستن تابوی حرف زدن درباره افسردگی به عنوان یک بیماری روانی کمک میکند: «اینکه ما از گفتن افسردگی، اضطراب و وسواس واهمه داریم، به ناشناخته بودن روان و بیماریهای آن بر میگردد و اینکه از دیرباز در جامعه ما نگرش صحیحی به بیماریهای روانی وجود نداشته است.»
او که خود روزی مبتلا به افسردگی پس از زایمان بوده و حالا یک روانشناس است، میگوید: «پذیرش، اولین قدم درمان در بیماری است. با حرف زدن در مورد آن هم میفهمیم که تنها نیستیم و هم خیلی همهگیر است؛ درست مثل سرماخوردگی.»
ایران وایر
سخنان فاطمه معتمدآریا در مراسم افتتاحیه سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر با واکنش های زیادی به ویژه در فضای مجازی همراه شد. روزنامه حکومتی کیهان، او را با واژه هایی چون «پیرزن» یا «بی انصاف» نامیدند که واکنش عده زیادی را در فضای مجازی برانگیخت. همچنین، در مقابل برخی او را «بازیگر ِ سناریوهای امنیتی رژیم در بزنگاهها» نامیدند.
خانم معتمدآریا که در این مراسم مورد تجلیل قرار گرفت روی سن در بخشی از سخنانش گفت: « اولین کاری که با من در این ۴۰ سال کردند این بوده که برایم توقف ایجاد کردند و اینها همه باعث رشد و جهش من شد. خوشحالم که وسیله من سینما است و به وسیله همکارانم حمایت شدهام نه کسانی که بر مسندی بودهاند.»
فیلم سخنان خانم معتمد آریا
رسانه های وابسته به حکومت ایران، به سخنان فاطمه معتمد آریا واکنش نشان دادند از جمله روزنامه کیهان که نوشت: «یک پیرزن بازیگر که در طول چهل سال گذشته بیشترین مجال را برای حضور در سینمای ایران داشته است، با بی انصافی به سیاه نمایی درباره شرایط حضور خود در سینما پرداخت... انتظار آن بود حالا که پیرزنی سرد و گرم چشیده هستید از گذران عمرتان عبرت گرفته و از حداقل بینش و دانش برخوردار باشید. نمکدان نشکنید، منشأ نشر دروغ نشوید و عاقلانه زندگی کنید.»
واکنش کاربران به حمله کیهان
این مطلب کیهان، از افراد عادی گرفته تا سینماگران را به انتقاد واداشت.کاربران زیادی در فضای مجازی اعتراض خود را به این اقدام کیهان ابراز کردند.
از طرفی، فقدان حضور یک سینماگر زن در کنار خانم معتمدآریا روی سن، واکنش های زیادی را در پی داشت.
واکنش مخالفان جمهوری اسلامی به اظهارات معتمد آرا
با اینکه عده زیادی از خانم معتمد آریا دربرابر کیهان دفاع کردند اما برخی مخالفان جمهوری اسلامی از دریچه ای دیگر به خانم معتمد آریا انتقاد کردند.
مخالفان جمهوری اسلامی در توئیتر از اینکه خانم معتمد آریا در انتخابات گذشته با تشویق به شرکت در انتخابات سعی در «جلب مشروعیت نظام» داشته، انتقاد کردند.
یک کاربر در توئیتر خود نوشت خانم معتمد آریا «در بزنگاهها» با جلب مردم برای شرکت در انتخابات «بازیگر ِ سناریوهای امنیتی رژیم» است.
این کاربر هم از نظر دیگری منتقد خانم معتمد آریا بود:
فاطمه معتمد آریا در پی انتخابات جنجال برانگیز ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در ایران و حمایتش از جنبش سبز با مشکلات و موانع مختلفی روبرو شد از جمله اینکه مدتی ممنوع الخروج شد و اجازه فعالیت نداشت. در سال ۱۳۹۲، با فیلم «قصه ها» به کارگردانی «رخشان بنی اعتماد» به عرصه سینما بازگشت.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر