جنبش مدنی ربطی به اصلاح طلبی مذهبی ندارد

سام قندچی

یکی از نزدیکان خانوادگی ام که 12 سالی است درگذشته، حتی پیش از 15 خرداد 1342 از فعالان جنبش مدنی در ایران زمان شاه بود. او انسانی با صداقت بود و برای سازمان دادن صندوق های قرض الحسنه و کمک به خانواده های بی سرپرست بسیار فعالیت می کرد و به یاد دارم همیشه می گفت این خانواده ها بسیار آبرودار هستند و نمی آیند در مورد نیار مالی شان حرفی بزنند. در نتیجه کمکهایی را که برای آنها تهیه می کرد، خیلی بی سرو صدا به دستشان میرساند.

 او که کارخانه چوب بری داشت نه تنها از امکانات شخصی اش برای این یاری رسانی ها استفاده می کرد بلکه بسیاری دیگر از کسانیکه خواهان انجام کارهای خیریه بودند به او اعتماد داشتند و کمکهای خود را برای مردم در اختیار او که معتمد محل بود، قرار می دادند. او در سالهای قبل از 28 مرداد غیرمذهبی بود و حتی آبجو می خورد و در نیروی سوم فعال بود اما بعد از 28 مرداد کاملاً مذهبی شد و به صف مریدان بسیار تندرو آیت الله خمینی پیوست. پس از وقایع 15 خرداد 1342 قبل از تبعید آیت الله خمینی در سه راه ضرابخانه با او خداحافظی کرد و همه سالهای بعد نیز خمس و زکات خود را در سفرهای کربلا و نجف برای آیت الله خمینی می برد. به عبارت دیگر به رغم فعال بودن در جنبش مدنی نه تنها سمتگیری روشنی با اسلامگرایی داشت بلکه در مهدیه های محل خود بسیار فعال بود و این موضوع را در فعالیت های مدنی اش نه تنها مخفی نمیکرد بلکه بسیار آشکار از مهدیه های مورد علاقه خود سخن می گفت. 

در سال های پیش از انقلاب 57 تا آنجا که به یاد دارم نیروهای اسلامی بیش از هر بخش دیگری از اپوزیسیون ایران به فعالیتهای مدنی توجه داشتند.

بعد از انقلاب، در 37 سال اخیر جنبش مدنی عظیمی در ایران رشد کرده که اتفاقاً اکثریت فعالان آن نه تنها اسلامگرا نیستند، بلکه سکولارند، حال چه مسلمان باشند و چه نباشند. اما آنچه شگفت آور است تأکید بیهودهء بسیاری از آنها بر این امر است که یا خود را اسلامگرای اصلاح طلب وانمود می کنند و یا که از سکولار بودن خویش حرفی نمی زنند. چرا این خودسانسوری وجود دارد؟ آیا تنها به دلیل ترس از رژیم است یا که تصور می کنند باید چون فعال مدنی هستند حرفی از سکولار بودن خود نزنند، گویی سکولاریسم موضع سیاسی است و اصلاح طلبی نیست. دلیلی ندارد که فعالان مدنی سکولار دیدگاه خود را مخفی کنند و یا به دروغ خود را اصلاح طلب نشان دهند. سکولاریسم تنها به عرصه سیاست مربوط نیست و جدایی مذهب و دولت در همه عرصه های زندگی مطرح است (1). 

برخی فعالان مدنی تلاش زیادی می کنند که خود را اصلاح طلب اسلامی وانمود کنند در صورتیکه نه تنها اکثریت فعالان مدنی مخالف اصلاح طلبی هستند بلکه به روشنی سکولارند. وقت آن است که جنبش مدنی ایران به روشنی با سکولاریسم سمتگیری کند. اصلاح طلبی اسلامی اساساً نقشی در سازمان دادن جنبش مدنی 37 سال اخیر نداشته است و اذعان به این واقعیت، جنبش مدنی ایران را تقویت خواهد کرد و نه تضعیف. 

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران

بیست و چهارم بهمن ماه 1394 - February 13, 2016